اگر در اینترنت به دنبال روش کوک کردن ساعت یا تنظیم کردن آن گشته باشید احتمال اولین چیزی که به آن برخورد کرده‌اید «کراون» یا همان «دسته تنظیم» ساعت است. تقریبا همه ساعت‌ها دارای کراون هستند که وظیفه اصلی آن تنظیم و ست کردن زمان است. اما علاوه بر این، دسته تنظیم در برخی ساعت‌ها قابلیت‌های بیشتری را نمایندگی می‌کند و یکی از مهم‌ترین اعضای ساعت به شمار می‌‌رود. در ادامه این مطلب از بلاگ واچیرو نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه و انواع کراون ساعت؛ با ما همراه باشید.

کراون ساعت چیست؟

کراون، دسته تنظیم یا دسته کوک ساعت، یک دکمه کوچک بر روی قاب ساعت است که معمولا در موقعیت ساعت 3 قرار تعبیه می‌شود. کار کراون ساعت در اصل تنظیم زمان است اما با توجه به نوع موومنت و همچنین قابلیت‌هایی که ساعت ارائه می‌کند، دسته تنظیم قابلیت‌های بیشتر را ارائه می‌کند. به عنوان مثال، اگر موومنت ساعت از نوع مکانیکی باشد، باید با چرخاندن کراون فنر مرکزی آن را شارژ کرد تا در عملکرد ساعت اخلالی ایجاد نشود.

همانطور که عنوان شد، در اکثر موارد کراون ساعت در موقعیت ساعت سه بر روی قاب آن قرار می‌گیرد اما ساعت سازان در برخی مدل‌ها کراون را در موقعیت مخالف یعنی ساعت 9 و موقعیت‌های متفاوت دیگر مثل ساعت 12 یا 4 طراحی می‌کنند. 

تاریخچه کراون ساعت

علیرغم اینکه کراون یکی از مهم‌ترین قسمت‌های ساعت به شمار می‌رود اما جالب است بدانید که ساعت‌های خیلی قدیمی دارای کراون نبودند. قبل از سال 1800 میلادی، زمانی که استفاده از ساعت‌های جیبی رواج داشت، خبری از دسته تنظیم نبود و برای تنظیم ساعت‌ها از نوعی کلید جداگانه استفاده می‌شد!

در سال 1820، استفاده از کلید تنها راه تنظیم زمان در ساعت نبود و شخصی به نام «جان آرنولد» طراحی را ارائه کرد که در آن به وسیله یک دکمه امکان تنظیم ساعت وجود داشت.البته، جان آرنولد تنها کسی نبود که به حذف کردن کلید ساعت می‌اندیشید و در نهایت طرح او توسط ساعت سازی به نام «آنتونی لوئیس برگت» در سال 1930 کامل شد. 

بعد از ارائه نمونه‌های اولیه دسته تنظیم ساعت، در نهایت در سال 1844، ساعت ساز فرانسوی جین «آدرین فیلیپ (از بنیانگذاران برند پتک فیلیپ)» در سال 1844 یک مکانیسم پین کشویی را اختراع کرد. این اختراع جایگزین تمام سیستم‌های دیگر شد و به عنوان طراحی استاندارد به طور گسترده ای پذیرفته شد. در این طرح، کراون ساعت نسبت به مدل قبلی بزرگ‌تر شد و با شیارهای روی خود ظاهری شبیه به تاج را پیدا کرد و به همین دلیل نام کراون (Crown) بر روی آن گذاشته شد.

اهمیت و نقش کراون در ساعت

همانطور که عنوان شد، کراون ساعت یکی از مهم‌ترین قسمت‌های آن به شمار می‌رود اما این قسمت از ساعت دقیقا تا چه اندازه مهم است؟ آیا ساعت بدون کراون کار می‌کند؟

میزان اهمیت و نقش کراون در ساعت تا حد زیادی به ساعت و بویژّ نوع موومنت آن بستگی دارد. در ساعت‌های موومنت کوارتز با قابلیت‌های حداقلی، از کراون ساعت تنها برای تنظیم زمان استفاده می‌شود. 

در طرف مقابل، در ساعت‌های موومنت مکانیکی یا همان ساعت‌های کوکی، کراون یک عضو حیاتی به شمار می‌رود و وجود آن برای کارکرد صحیح ساعت الزامی است. بدون وجود کراون، ساعت از کار می‌افتد و دیگر امکان شارژ فنر مرکزی ساعت وجود نخواهد داشت.

در ساعت‌های با قابلیت بیشتر نقش کراون بسیار مهم‌تر خواهد بود و این مسئله کاملا به امکانات ساعت بستگی خواهد داشت. در برخی ساعت‌ها از کراون برای کنترل کرنوگراف ساعت استفاده می‌شود. در ساعت‌هایی که چند منطقه زمانی را نشان می‌دهند پیمایش بین مناطق زمانی مختلف از طریق کراون امکان پذیر خواهد بود همچنین ممکن است تنظیم تاریخ ساعت از با استفاده از کراون آن انجام شود.

انواع کراون ساعت

انواع مختلفی از کراون ساعت وجود دارد اما به طور کلی می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد. کراون ساعت پایین رفتنی (screw-down crown)، کراون ساعت توکار یا پنهان (recessed crown)، کراون ساعت معمولی یا کشیدنی و فشاری (push-pull). 

کراون ساعت پایین رفتنی: در بین انواع مختلف دسته تنظیم ساعت، این نوع کم کاربردترین نوع کراون است که با چرخیدن (همان مکانیزم پیچ و مهره) به داخل قاب ساعت می‌رود. 

کراون ساعت توکار: دسته تنظیم توکار یا همان پنهان به نوعی از دسته تنظیم گفته می‌شود که از ابتدا داخل موومنت قرار گرفته و ظاهری یک دست را ارائه می‌کند که در آن کراون ساعت مشخص نخواهد بود. علاوه بر یکپارچه بودن طراحی، کراون توکار راحتی ساعت را نیز افزایش خواهد داد.

کراون معمولی یا کشیدنی و فشاری: کراون معمولی یا کشیدنی و فشاری، متداول‌ترین نوع کروان در ساعت‌ها به شمار می‌رود که کاربرد آن بسیار ساده بوده و تنها از طریق کشیدن بیرون و فشار دادن به داخل عمل می‌کند. این نوع کراون را برای تنظیم ساعت یا سایر کاربردهایش باید به بیرون بکشید و زمانی که کارتان را انجام دادید آن را به داخل فشار دهید.

چگونه ساعت را کوک کنیم؟

کوک کردن ساعت های موومنت مکانیکی کاری است یک کار تقریبا روزمره به حساب می‌آید و باید ساعت را به شکل مداوم کوک کنید تا فنر مرکزی آن شارژ شود. برای کوک کردن ساعت باید کراون آن را به سمت عقربه‌های ساعت بچرخانید. این کار را باید تا زمانی انجام دهید که در مقابل آن مقاومت صورت بگیرد و به نهایت ظرفیت خود برسد؛ این بدان معناست که فنر مرکزی ساعت شما کامل شارژ شده است.

کوک کردن بیش از اندازه چیست؟

اما آیا هنگام کوک کردن ساعت، این امکان وجود دارد که بیش از اندازه آن را کوک کنیم؟ 

امکان پذیر بودن کوک کردن بیش از اندازه ساعت نیز به نوع موومنت آن بستگی دارد. اگر موومنت ساعت از نوع اتوماتیک باشد، امکان کوک کردن بیش از اندازه آن وجود ندارد. این نوع ساعت‌ها به وسیله یک روتر که با حرکت مچ درست یا هر حرکت دیگری خود به حرکت در می‌آید، فنر مرکزی را شارژ می‌کند. زمانی که فنر مرکزی کامل شارژ شد اتصال روتر به صورت خودکار قطع شده و شارژ شدن پایان می‌یابد.

کوک کردن بیش از اندازه ساعت در ساعت‌های موومنت مکانیکی یعنی آسیب دیدن فنر مرکزی یا کراون که در تئوری امکان پذیر است. اما از آنجایی که فنر و کراون ساعت از متریال محکم ساخته می‌شوند بعید از که ساعت را بتوان تا مرحله‌ای کوک کرد که فنر و کران آن آسیب ببیند. 

تعویض کردن کراون ساعت

تعویض کردن کراون ساعت برای یک تعمیرکار ساعت متخصص کاری بسیار آسان به حساب می‌آید و بهتر است که هنگام تجربه مشکل در آن به هیچ عنوان خود تعمیری نکرده و ساعت خود را به یک فرد حرفه‌ای بسپارید. 

آنچه باید از این مقاله به یاد بماند

کراون قسمتی کوچک از ساعت است که به راحتی قابل مشاهده و لمس بوده و وظیفه اصلی آن تنظیم کردن زمان است. در ساعت‌های مکانیکی کراون ساعت فنر مرکزی را شارژ می‌کند اما در ساعت‌های اتوماتیک و کوارتز چنین کاربردی ندارد. کراون ساعت به کراون ساعت به سه دسته پایین رفتنی (screw-down crown)، کراون ساعت توکار یا پنهان (recessed crown)، کراون ساعت معمولی یا کشیدنی و فشاری (push-pull) تقسیم می‌شود که کراون معمولی پرکاردترین است. برای کوک کردن ساعت مکانیکی خود کافی است که کراون آن را به جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا با مقاومت فنر مرکزی برسید.